تأثیر اسید سیتریک بر ویژگی های جذب روی در دو خاک آهکی

روی یکی از عناصر ریزمغذی ضروری برای گیاهان، حیوانات و انسان هاست. قابلیت دسترسی روی برای ریشة گیاه، از طریق واکنش های جذب کنترل می شود. برای بررسی تأثیر اسید سیتریک بر رفتار جذب روی، آزمایشی به صورت بچ (batch) روی دو نوع خاک (s1 و s2) با درصدهای رس و کربنات کلسیم مختلف با سه سطح اسید سیتریک (0، 5/0، 1 میلی مولار) و 12 سری غلظتی روی (0 تا450 میلی گرم بر لیتر) در محلول زمینة 05/0 مولار nacl انجام شد. داده های جذب با مدل های لانگمویر (95/0-76/0=r2)، فروندلیچ (95/0-83/0=r2)، تمکین (92/0-62/0=r2)، دوبینین- رادشکویچ (92/0–44/0=r2) و ایلوویچ (90/0–54/0=r2) برازش داده شد. نتایج نشان داد پارامترهای جذب شامل حداکثر جذب تک لایه ای لانگمویر (qmax)، انرژی جذب لانگمویر (kl) و فاکتورهای ظرفیت و شدت جذب فروندلیچ (kf و n)، ضرایب تمکین (a، kt) و حداکثر ظرفیت جذب دوبینین- رادشکویچ (qm) با افزودن اسید سیتریک کاهش یافت. مقادیر پارامترهای جذب در خاک s1 (با مقادیر رس و کربنات کلسیم پایین) کمتر از خاک s2 (با مقادیر رس و کربنات کلسیم بالا) به دست آمد. متوسط انرژی جذب محاسبه شده از طریق معادلة دوبینین- رادشکویچ و پارامتر انرژی آزاد گیبس (gr∆) نشان دهندة سازوکار جذب فیزیکی و خودبه خودی روی است. می توان نتیجه گرفت اسید سیتریک احتمالاً با تشکیل کمپلکس های محلول با روی موجب کاهش جذب توسط ذرات خاک و افزایش روی محلول خاک می شود. بنابراین، اصلاح گیاهان برای ترشح بیشتر اسید سیتریک در افزایش جذب روی در گیاهان مؤثر است.